صحبت كردن درباره بیماریهای دستگاه تناسلی مردان و زنان در جامعه امروزی ما به دلیل حجب و حیای فرهنگی حاكم ساده نیست، اما از طرفی نمیتوان بیماریهای مهم این ناحیه را كه هرگونه اختلال در آن تاثیر مهمی در كیفیت زندگی هر فرد دارد و حتی ممكن است به مرگ منتهی شود، نادیده بگیریم.
در رشته اورولوژی در سالهای اخیر طبقهبندی جدیدی انجام شده است كه بیماریهای این رشته را به 6 یا 7 رشته تخصصی تقسیم میكند و در كنگرههای علمی نیز از همین تقسیم بندی تبعیت میشود. براساس این طبقه بندی بیماریهای اورولوژی به چند دسته بیماریهای كلیه و پیوند كلیه، اورولوژی زنان، اورولوژی اطفال، انكولوژی یا سرطان در اورولوژی، اندرولوژی (شامل بیماریهای عقیمی و ناتوانی جنسی مردان) اندریولوژی (شامل روشهای غیر تهاجمی ازجمله برای دفع سنگ و اورولوژی ترمیمی (جراحیهای ظریف و مشكل) دسته بندی میشود. بقیه بیماریها شامل عفونتهای دستگاه تناسلی و دفع ادرار نیز در گروه دیگری دسته بندی میشود كه اورژانسهای اورولوژی را هم در این دسته آخر قرار میدهد.
اگر بخواهیم از بیماریهای انكولوژی یا سرطانهای دستگاه تناسلی شروع كنیم، باید بگوییم كه بیماریهای خطرناك و مهمی در این دسته قرار دارند كه عمدتاً بدون علامت هم هستند. یكی از این بیماریها سرطان پروستات است كه امروزه با معرفی تست PSA در كشور این بیماری را در مراحل اولیه قابل تشخیص است، درحالی كه قبلاً اینگونه نبود؛ مثلا یك آقای 50 یا 60 ساله بهعلت زمین خوردگی و شكستگی كوچک به پزشك مراجعه میكرد و با گراف گرفتن متوجه سرطان پروستات میشد. آن زمان معمولاً بیماری هنگامی تشخیص داده میشد كه بسیار پیشرفت كرده بود و درمان آن سختتر بود. اما امروزه با تست PSA میتوانیم به موقع این بیماری را تشخیص و درمان كرد.
این بیماری در كشور ما شیوع كمی ندارد. در هر بخش اورولوژی كه نگاه كنید همواره یك یا دو بیمار مبتلا به این عارضه كه منتظر عمل جراحی هستند، بستری هستند. شاید این بیماری بین یك تا 5 درصد در بین مردان شیوع داشته باشد. البته این آمار دقیق نیست.
مهمترین علامت این بیماری نامنظم شدن ادرار است. گاهی فرد مجبور است چندین بار هنگام شب برای ادرار از خواب بیدار شود و گاهی مجبور است به سرعت خود را به دستشویی برساند تا مثانه خود را تخلیه كند. سرطان پروستات در مراحل پیشرفته به جراحیهای بزرگ و درمانهای متعدد، سخت و خطیر منجر می شود؛ بنابراین مهمترین علامت این بیماری اختلال در ادرار است كه بهخصوص در بین مردان بالای 45 سال دیده میشود. این افراد حتماً باید با متخصص اورولوژیست مشورت كنند و ویزیت شوند.
و اگر به موقع مراجعه نكنند؟
در غیر این صورت، ممكن است در كوتاهترین زمان ممكن، متاستاز بدهد، متاستاز استخوانی، ریوی و بیماری دست اندازیهای مختلفی بكند و در فرصت كوتاهی فرد را از بین ببرد.
سرطان دیگر كه بهخصوص در كشور ما شیوع بیشتری دارد، سرطان مثانه است. این بیماری از بافت خود مثانه بهوجود میآید و گاهی از كلیه و حالب كه محل عبور ادرار است بهوجود میآید ولی عموماً در مثانه است. این بیماری هم تقریباً بدون علامت است، تنها علامت آن پیدا شدن خون در ادرار است كه در مراحل اولیه به وضوح دیده نمیشود و گاهی بهصورت یك تغییر رنگ جدی در ادرار مشاهده میشود.
مردان بهخصوص مردانی كه در معرض مواد خاصی هستند، مثلاً مردان سیگاری یا افرادی كه مواد افیونی مصرف میكنند یا در صنایع مثلاً صنایع كشتیسازی، لاستیكسازی یا حتی خشكشوییها فعالیت میكنند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند، همچنین كسانی كه در خانواده شان سابقه سرطان مثانه هست نیز در معرض این بیماری هستند.
هر چه تومور سرطان مثانه بزرگتر باشد، نفوذ بیشتری به دیواره مثانه پیدا میكند و منجر به خونریزی بیشتری میشود اما هنگامی كه به وضوح خون در ادرار دیده شود، بیماری خیلی پیشرفت كرده است. بنابراین مردان در هر سنی كه باشند اگر با تغییر رنگ ادرار مواجه شدند باید آن را جدی بگیرند چون ممكن است علامت سرطان مثانه باشد. یك آزمایش ساده ادرار این مسئله را روشن میكند، البته وجود خون در ادرار صرفاً علامت سرطان مثانه نیست، ممكن است نشانه سنگ یا یك بیماری كلیوی نیز باشد كه خطر جانی كمتری دارند.
آنچه مهم است و میتواند به سلامت و عمر فرد آسیب جدی وارد كند، سرطان مثانه است كه هیچ درد و علامت دیگری ندارد. شیوع این بیماری نسبت به سرطان پروستات خیلی بیشتر است. در همه بخشهای اورولوژی و در همه مناطق كشور همواره تعدادی از این بیماران بستری هستند. شاید حدود 10 درصد بیماران اورولوژی كشور این دسته از بیماران باشند. بیشتر این بیماران هم افراد سیگاری و افرادی هستند كه در صنایع با مواد شیمیایی سر و كار دارند.
بیماریهای مهم مردانه را كه تاثیر زیادی در كیفیت زندگی هر فرد دارد و حتی ممكن است منتهی به مرگ شود، نادیده نگیرید.